Οικογενειακοί φροντιστές ονομάζονται, τα άτομα που φροντίζουν ένα μέλος της οικογένειας με αναπηρία ή χρόνια νόσο εκτός επαγγελματικού πλαισίου. Φροντιστές μπορεί να είναι άτομα οποιασδήποτε ηλικίας και φύλου. (Αν και στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι γυναίκες.) Ο φροντιστής δεν ζει απαραίτητα με το πάσχων άτομο, αλλά περνά σίγουρα πολλές ώρες καθημερινά, φροντίζοντας το. Η έννοια του φροντιστή δεν πρέπει να συγχέεται με τους επαγγελματίες ( όπως γηροκόμους, αποκλειστικούς νοσηλευτές, οικιακούς βοηθούς), καθώς η φροντίδα που παρέχουν είναι αμισθί.
Οι οικογενειακοί φροντιστές βιώνουν ένα διπλό τραύμα και υποφέρουν από αυτό. Από τη μία, το χρόνιο πρόβλημα του αγαπημένου τους προσώπου και από την άλλη η επίγνωση, ότι καλούνται να ανταπεξέλθουν σ’ έναν ρόλο που δεν διάλεξαν. Οι συνθήκες όμως της ζωής τους τον δημιούργησαν. Αν και οι φροντιστές επιλέγουν το ρόλο τους εθελούσια,( μιας και θα μπορούσαν να αναθέσουν το ρόλο τους σε κάποιον επαγγελματία ή δομή) δεν είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτόν.
Οι φροντιστές στο καθημερινό τους πρόγραμμα καλούνται να φροντίσουν τον ασθενή, να πάρουν ενδεχομένως κρίσιμες αποφάσεις για την υγεία του, να μιλούν με τους Γιατρούς για την εξέλιξη της υγείας τους, καθώς και για τα επόμενα βήματα. Παράλληλα καλούνται να φροντίσουν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και τον εαυτό τους. Πιθανόν και να διαχειριστούν το οικονομικό κόστος της θεραπείας του ασθενούς.
Το πρώτο πράγμα που αρχίζουν να παραμελούν οι άνθρωποι αυτοί, λοιπόν είναι τον εαυτό τους. Η επιβάρυνση της σωματικής και ψυχικής υγείας τους είναι σίγουρη και σημαντική. Πέραν τον σωματικών συμπτωμάτων, στα ψυχικά συμπτώματα περιλαμβάνονται: Στρες και άγχος, ψυχική εξουθένωση, κοινωνική απόσυρση, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, (π.χ. Υπερβολικό κάπνισμα.) έκπτωση της ποιότητας ζωής τους, κατάθλιψη και σε ακραίες περιπτώσεις αυτοκτονικός ιδεασμός. Εν κατακλείδι, οι φροντιστές κινδυνεύουν να χάσουν τον εαυτό τους, στην προσπάθεια τους να σώσουν τον αγαπημένο τους.
Πως να φροντίσω ένα φροντιστή;
Εάν είστε συγγενείς ή φίλος ενός φροντιστή, σταθείτε δίπλα τους και ανακουφίστε τους. Ένα τηλέφωνο για να δείτε εάν είναι καλά, μια επίσκεψη, ένα διάλειμμα από τη συνεχόμενη παροχή φροντίδας ( π.χ. Να αναλάβετε το ρόλο τους για κάποιες ώρες, να κανονίσετε μία έξοδο για να αλλάξει παραστάσεις, να αναλάβετε κάποιες οικιακές εργασίες.) Είναι ικανά, να προσφέρουν μεγάλη ανακούφιση στο φροντιστή. Καθώς αισθάνεται ότι κάποιος τον φροντίζει, τον νοιάζεται και δεν είναι ολομόναχος.
Επιπροσθέτως, ξεκινήστε να παρατηρείτε τους ανθρώπους αυτούς και να παρέχεται μια διακριτική επίβλεψη της πορείας της δικής τους υγείας (σωματικής και ψυχικής). Με τα πρώτα σημάδια σωματικής και ψυχικής δυσχέρειας που θα εντοπίσετε, ξεκινήστε να τους τονίζεται τα δικά τους δικαιώματα στην υγεία. Προτρέψτε τους να μην αμελούν τα check up, την διατροφή τους, την επίσκεψη σ’ έναν γιατρό όταν χρειάζεται και φυσικά την ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξης που χρειάζεται να λάβουν από ένα επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Πως να φροντίσω εγώ τον εαυτό μου ως φροντιστής:
Αρχικά και αφότου περάσει το πρώτο σοκ ανακοίνωσης της ασθένειας ή της αναπηρίας και της προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα, αναγνωρίστε ότι δεν είστε υπεράνθρωπος. Ο οργανισμός σας έχει ένα όριο. Δώστε υπόσχεση στον εαυτό σας, ότι δεν θα το ξεπεράσετε! Μιας και ο νέος σας ρόλος είναι μακροχρόνιος και δύσκολός, για να τον φέρεται εις πέρας, οφείλεται να είστε καλά.
Ακόμα μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από έναν συγγενή ή φίλο. Δώστε στον εαυτό σας το δικαίωμα, να ξεκουράζεται για λίγο και να αλλάζει παραστάσεις. Το να αναλάβει, για λίγες ώρες τις δικές σας υποχρεώσεις ένας δικό σας άνθρωπος, θα σας δώσει σωματική ξεκούραση και θετικά συναισθήματα , που τόσο χρειάζεστε.
Ένα άλλο θέμα που χρειάζεται, να αναφερθεί, είναι η παρουσία ενοχικών συναισθημάτων του φροντιστή. Δεν χρειάζεται να ντρέπεστε , εάν σε κάποιες δύσκολες και κουραστικές στιγμές ευχηθήκατε να είναι στη θέση σας κάποιος άλλος. Αν νοιώθατε ότι θέλατε να τα παρατήσετε όλα. Αν νοιώθατε ότι θέλετε να φύγετε μακριά από όλα. Ούτε, αν ακόμα, σε μία στιγμή εξάντλησης θυμώσατε ή φωνάξατε στον ασθενή και μετά το μετανιώσατε και ζητήσατε συγνώμη. Όλα τα παραπάνω είναι λογικά και απόρροια της ανθρώπινης φύσης σας. Να θυμάστε! Δεν είστε υπεράνθρωπος και όλα τα παραπάνω είναι « καμπανάκια», για την ανάγκη σας για βοήθεια και υποστήριξη!
Κλείνοντας, κρίνεται απαραίτητο ένας φροντιστής να παρακολουθείτε από έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Ο οποίος θα αναλάβει, να του προσφέρει ανακούφιση από τον ψυχικό πόνο, πρακτικές συμβουλές ψυχικές ενδυνάμωσης, ένα έμπιστο και επιστημονικά καταρτισμένο «αυτί», για να εμπιστευτείτε τους φόβους, τις ανασφάλειες και τα πιο μύχια συναισθήματα σας και ένα υποστηρικτικό περιβάλλον στην μακρόχρονη, δύσκολη και συχνά μοναχική διαδρομή του.
Για το τέλος, να θυμάστε, ότι όλοι χρειάζονται βοήθεια κάποια στιγμή και πάντα υπάρχει κάποιος να την προσφέρει. Δεν είστε μόνοι!
